بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
چکیده
نخود از حبوبات مهم مناطق دیم می‌باشد که می‌توان آنرا جایگزین آیش در تناوب با گندم کرد. با توجه به کمبود رطوبت در مناطق دیم و نیز کاهش حاصلخیزی خاک به دلیل استفاده مداوم از روش رایج خاکورزی و عدم حفظ پوشش گیاهی، استفاده از سامانه‌های خاکورزی حفاظتی در این مناطق با توجه به مزایای آن (حفظ رطوبت خاک، کاهش فرسایش خاک، افزایش حاصلخیزی خاک، حفظ محیط زیست، کاهش هزینه‌های تولید و ... ) رو به گسترش می‌باشد. اثر شش روش خاکورزی و کاشت شامل 1- کم خاکورزی با خاک‌ورز مرکب حفاظتی (چیزل پکر) + کاشت نخود با عمیق‌کار، 2- خاک‌ورز مرکب مجهز به تیغه-های زیرشکن و قلمی+ غلتک + کاشت نخود با عمیق‌کار، 3- کشت نخود با خطی‌کار کشت مستقیم، 4- خاک‌ورز مرکب مجهز به زیرشکن+ قلمی+ غلتک + استفاده از دستگاه تسطیح‌کن غلتک‌دار +کاشت نخود با عمیق‌کار، 5- استفاده از تسطیح‌کن غلتک‌دار + کشت نخود با خطی‌کارکشت مستقیم و 6- روش مرسوم منطقه (دستپاشی و پوشاندن بذر با شش خیش) بر عملکرد نخود به مدت سه سال در شهرستان کبودرآهنگ استان همدان بررسی شد. نتایج نشان داد که روش شمار3 (کشت نخود با خطی‌کار کشت مستقیم در بقایای گندم) با میانگین عملکرد 6/608 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد نخود را به خود اختصاص داد. از نظر اقتصادی، بیشترین ارزش ناخالص (267784000 ریال در هکتار) و ارزش خالص (261784000 ریال در هکتار) مربوط به روش شماره 3 است که بیشترین ارزش را در بین روش‌های مورد بررسی نشان داد. بنایراین می‌توان نخود را با روش بی‌خاک-ورزی (کشت مستقیم) در بقایای گندم و با کنترل مناسب علف‌های هرز کشت کرد. از این طریق عملکرد دانه افزایش و هزینه‌های تولید کاهش می‌یابند.
)